ปืนนกไส้ดอง

ปืนนกไส้ (Spanish Needle)

ปืนนกไส้ เป็นวัชพืชที่ถูกหยิบยกมาเป็นจุดขายของชุมชนบ้านสันต้นเปา ตำบลสันป่าเป่า อำเภอสันทราย จังหวัดเชียงใหม่ โดยการแปรรูปปืนนกไส้เป็นปืนนกไส้ดอง ด้วยแนวคิดรสของอาหารตามแนวคิดของแพทย์แผนไทย และแนวคิดทางวิทยาศาสตร์มาประกอบกันนำมาซึ่งเมนูการหมักดองที่ช่วยในการย่อยและระบบขับถ่ายด้วยโพรไบโอติก


ปืนนกไส้ (Spanish Needle) เป็นพรรณไม้ล้มลุก ซึ่งจัดเป็นวัชพืชที่ขึ้นอยู่ทั่วไปในประเทศไทย จากงานวิจัยในต่างประเทศเป็นที่ทราบกันดีว่ามีคุณสมบัติในการต้านการอักเสบต้านเชื้อแบคทีเรียยาฆ่าเชื้อยาต้านจุลชีพและยารักษาโรคทางเดินอาหาร (Morton, 1962)

ต้นปืนนกไส้ จัดเป็นพรรณไม้ล้มลุก ลำต้นมีลักษณะตั้งตรง มีความสูงได้ประมาณ 15-100 เซนติเมตร แตกกิ่งก้านมาก กิ่งอ่อนเป็นเหลี่ยม 

ใบปืนนกไส้ ใบเป็นใบประกอบแบบขนนก ออกเรียงสลับ มีใบย่อย 3 ใบ ลักษณะของใบเป็นรูปไข่แกมรูปขอบขนาน ปลายใบแหลม โคนใบสอบ ส่วนขอบใบจักเป็นซี่ฟัน ใบกลางมีขนาดใหญ่กว่าใบข้าง บางครั้งใบอาจเชื่อมติดกันดูเหมือนเป็นใบเดียวกัน ใบกว้างประมาณ 1-4 เซนติเมตร และยาวประมาณ 2-9 เซนติเมตร

ดอกปืนนกไส้ ออกดอกเป็นช่อกระจุกตามซอกใบและปลายกิ่ง ดอกช่อมีประมาณ 1-3 ดอก ดอกเดี่ยวขนาด 1 เซนติเมตร ดอกเป็นสีเหลืองหรือสีครีม กลีบดอกประกอบด้วยกลีบดอกวงนอกสีขาวครีม ดอกเป็นหมัน และดอกวงในเป็นดอกแบบสมบูรณ์เพศสีเหลือง โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ปลายแยกออกเป็นแฉก 5 แฉก กลีบเลี้ยงเป็นสีเขียว มีริ้วประดับลักษณะเป็นรูปช้อน มีเกสรเพศผู้สีน้ำตาลปลายสีเหลืองโผล่พ้นระดับกลีบดอกวงนอก ก้านดอกยาว

ผลปืนนกไส้ ผลเป็นผลแห้งไม่แตก ลักษณะของผลเป็นรูปขอบขนาน แบน เป็นสัน 3-4 สัน ผลอ่อนเป็นสีเขียว ส่วนผลแห้งเป็นสีดำหรือสีน้ำตาลเข้ม ปลายแยกเป็นแฉกหนามสีเหลือง 2 อัน ขนาดยาวประมาณ 7-8 มิลลิเมตร (https://medthai.com/ปืนนกไส้/)

 

ภูมิปัญญาในการแปรรูปอาหารชองชุมชนบ้านสันต้นเปา

ที่มีความโดดเด่น ประกอบไปด้วย การดองผักกุ่ม ผักกาด การทำน้ำผัก เป็นต้น ซึ่งวัตถุดิบเหล่านี้เป็นพืชผักที่ปลูกตามฤดูกาลที่ชุมชนนำมาถนอมอาหารและสามารถนำมารับประทานได้นานขึ้น ทั้งนี้วัตถุดิบที่จะนำมาแปรรูปมีปริมาณมากพอต่อการนำมาจำหน่ายเนื่องจากเป็นพืชที่ขึ้นอยู่ทั่วไปตามหัวไร่ปลายนา หรือพืชอาหารที่นิยมปลูกในพื้นที่ โดยกรรมวิธีในการแปรรูปมีวิธีเรียบง่ายไม่ซับซ้อน แต่แฝงไปด้วยการใช้ภูมิปัญญาในการถนอมอาหาร โดยมากมักจัดอยู่ในรูปแบบการหมักดอง ได้แก่ การทำผักกาดดองซึ่งมักจะดองในน้ำซาวข้าวซึ่งจะทำให้มีรสเปรี้ยวได้เร็วขึ้น และการทำน้ำผัก โดยการนำผักมาหั่นและนวดด้วยเกลือ ผสมน้ำซาวข้าวเล็กน้อย ตามด้วยข้าวเหนียวเล็กน้อย และชิมรสชาติ และทิ้งไว้หนึ่ง ถึงสองคืน หากได้รสเปรี้ยวตามที่ถูกใจแล้วจึงนำมาปั่น แล้วเคี่ยวสามารถเก็บไว้ในตู้เย็นได้นานนับเดือน เมื่อต้องการรับประทานจึงนำมาปรุงรสด้วยพริกป่น มะแขว่น หอมจี่ และอาจใส่ปราร้าเล็กน้อยเพื่อความกลมกล่อมหรืออาจใส่แคบหมู หรือไข่ต้ม ผักดองที่ได้สามารถนำไปประกอบเมนูอาหารได้หลายชนิด ได้แก่ น้ำพริกน้ำผัก แกง ยำ ผัด เป็นต้น  โดยมีสรรพคุณและประโยชน์นอกเหนือจากประโยชน์ทางด้านเศรษฐกิจในการลดค่าใช้จ่ายในครัวเรือนแล้วคือ ประโยชน์ทางสุขภาพ ได้แก่ การช่วยระบบย่อย และการขับถ่าย และเจริญอาหารได้ดี 

 

ส่วนประกอบ

ประกอบไปด้วย ปืนนกไส้ น้ำซาวข้าว เกลือเม็ด  โดยนำผักปืนนกไส้ มาหั่นและนวดด้วยเกลือจนนิ่ม บีบเอาน้ำออก นำไปล้างน้ำออก 2-3 รอบจนกว่าน้ำสีใสสะอาด ผสมน้ำซาวข้าวเล็กน้อย ใส่เกลือ ตามด้วยข้าวเหนียวเล็กน้อย แลปหน้าผักเพื่อไม่ให้ผักคล้ำ และแลปปากภาชนะที่ใช้หมัก ตากแดดไว้ 3-5 คืน และ ชิมรสชาติเมื่อได้รสเปรี้ยวที่ต้องการจึงนำไปใช้ได้ หากจะทำน้ำผักปืนนกไส้ ให้นำปืนนกไส้ดองที่ได้นำมาปั่น แล้วเคี่ยวสามารถเก็บไว้ในตู้เย็นได้นานนับเดือน และหากจะทำผักดองป่น นำผักดองที่ได้มาตากแห้งและนำไปป่น

 

สรรพคุณปืนนกไส้ดองทางการแพทย์แผนไทย

สำหรับจุลินทรีย์ที่ได้จากการหมักเป็นจุลินทรีย์ที่มีประโยชน์ต่อร่างกายคือ โพรไบโอติก พบในผลิตภัณฑ์อาหารหมัก ช่วยย่อยอาหาร ช่วยการดูดซึมของสารอาหาร คอเลสเตอรอล และสร้างวิตามินที่เป็นประโยชน์ต่อร่างกาย รสประธาน รสเย็นเค็ม เปรี้ยวตาม รับประทานอาหารตำรับนี้ได้ดีในกรณีที่อวัยวะภายนอกภายในมีความร้อนมาก โดยความเค็มจะนำรสเย็นแทรกเข้าถึงอวัยวะต่างๆ ได้มากกว่า (กิตติ กิตติจารุวงศ์, 2555)

 

ข้อมูลทางวิทยาศาสตร์

Probiotic หรือ โพรไบโอติก หมายถึง แบคทีเรียที่อาศัยอยู่ในลำไส้ใหญ่ของมนุษย์ ซึ่งเป็นแบคทีเรีย ที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย ได้แก่ แบคทีเรียที่สร้างกรดแล็กทิก (lactic acid bacteria, LAB) เช่น Lactobacillus และ Bifidobacterium แบคทีเรียกลุ่มนี้ พบในผลิตภัณฑ์อาหารหมัก (fermentation) เช่น นมเปรี้ยว แหนม กิมจิ จะช่วย ยับยั้งการเจริญของแบคทีเรียก่อโรค (pathogen) ช่วยย่อยอาหารที่มนุษย์ย่อยไม่ได้ หรือย่อยได้ไม่หมด ช่วยการดูดซึมของสารอาหาร คอเรสเตอรอล และสร้างวิตามินที่เป็นประโยชน์กับร่างกาย อาหารที่แบคทีเรีย กลุ่มโพรไบโอติกนำไปใช้ได้ เรียกว่า พรีไบโอติก (prebiotic) เช่น ใยอาหาร (dietary fiber) ประเภท soluble fiber เช่น เพกทิน กัม และโอลิโกแซ็กคาไรด์ (oligosaccharide) ได้แก่ fructo-oligosaccharide ประโยชน์ของโพรไบโอติก (probiotic) แบคทีเรียโพรไบโอติก (probiotic) ผลิตสารที่มีประโยชน์ต่อร่างกายมนุษย์เนื่องจาก กรดแล็กทิก (lactic acid) ที่จุลินทรีย์สร้างจะยับยั้งการเจริญของแบคทีเรียที่ทำให้เกิดโรค (pathogen) เช่น Clostridium perfringens, Salmonella เป็นต้น ช่วยลดระดับของคอเลสเตอรอล (cholesterol) ฟอสฟอลิพิด (phospolipid) และไตรกลีเซอไรด์ (triglyceride) ในเลือด โดย Lactobacillus acidophilus ซึ่งเป็นจุลินทรีย์ กลุ่มบิฟิโดแบคทีเรียที่อยู่ในลำไส้จะช่วยย่อยสลายคอเลสเตอรอล (choloesterol) และยับยั้งการดูดซึมคอเลสเตอรอล ผ่านผนังลำไส้ ช่วยในการทำงานของลำไส้ ลดอาการท้องผูกได้ เนื่องจากกรดอินทรีย์ที่จุลินทรีย์ บิฟิโดแบคทีเรีย (bifidobacteria) ผลิตขึ้น จะกระตุ้นการบีบตัวของลำไส้ และช่วยเพิ่มความชื้นของอุจจาระ ทำให้สามารถขับถ่ายได้สะดวกมากขึ้น ช่วยเพิ่มการดูดซึมแคลเซียมในระบบย่อยอาหาร สามารถผลิตวิตามินต่างๆ เช่น Vitamin B1, Vitamin B2, vitamin B6, Vitamin B12, biotin (vitamin H) nicotinic acid และ folic acid ได้  (พิมพ์เพ็ญ พรเฉลิมพงศ์ และนิธิยา รัตนาปนนท์, ม.ป.ป.)

 

 

 

 

 

 

 

ผลิตภัณฑ์ปืนนกไส้ดอง จากบ้านสันต้นเปา

 

 

 

 วีดีโอการทำผักปืนนกไส้ดอง

 

 

 

วีดีโอบรรยากาศของ หมู่บ้านสันต้นเปา

 

 

#LPBG #เราเชื่อว่าโลกนี้ไม่มีวัชพืช #อาหารจากภูมิปัญญาสู่โต๊ะอาหาร #บ้านสันต้นเปา #โปรตีนจากพืช #โพรไบโอติก #ปืนนกไส้

You May Also Like

ผงคินาโกะ

น้ำสลัดน้ำผัก

โพรไบโอติก

ทองเอกคินาโกะ